APİDİK ASİT

Adipik asit 6 karbonlu düz zincirli bir dikarboksilik asittir. Suda az çözünür, alkol ve asetonda çözünür. Ticari adipik asidin neredeyse tamamı iki ayırıcı oksidasyonla siklohekzandan üretilir. Siklohekzanon ve siklohekzanol üreten birinci oksidasyon, siklohekzan ve oksijenin kobalt ve mangan katalizörleri varlığında 150-160 oC’de reaksiyonudur. Sonra bileşenler nitrik asit veya nitrik asit olmadan reaksiyonu ilerletirler. Adipik asit iki karboksil grubuna sahiptir. Adipik asit türevleri, alkil halidler, anhidritler, esterler, amidler ve nitriller;  tatlandırcı ajanlar, iç plastikleştiriciler, böcek ilaçları, boyalar, tekstil muamele ajanları, mantar önleyiciler ve ilaçlar gibi hedef ürünleri üretmede kullanılırlar.

 

Kullanım alanları:
Adipik asidin % 90’ını sanayide hekzametilendiaminle polikondensasyonuyla naylon üretimi için tüketilmektedir.  Ağırlıklı olarak, elyaflar ve plastikler için nylon 6,6 polimerinin üretimi için kullanılır. Naylon protein benzeri bir yapıya sahiptir, halılarda (keçelerde), otomobil dış lastik kord ve giyim eşyasında uygulamalar için liflerin içerisine daha fazla işlemden geçirilebilir.  Adipik asit plastikleştirici ve yağlayıcı komponentlerin üretiminde kullanılır. Poliüretan sistemler için poliester poliollerin üretiminde kullanılır. Teknik kalite adipik asit, plastikleştiricileri üretmek için, esneklik katmak için ve doymamış poliesterlere esneklik vermek için kullanılır. Rigit ve esnek köpüklerin üretiminde, tel kaplayıcıların, elastomerlerin ve yapıştırıcıların üretiminde kullanılır, alkid reçinelerinin fleksibilitesini artırır, kağıt kimyasalları endüstrisi için ıslak kuvvetli reçinelerin üretiminde ve sentetik yağlayıcılar ve yağların üretiminde kullanılır.

 

Adipik asidin gıda kalitesi jelatinlerde hızlı yerleşmeyi yükseltmek için, ekşilik (mayhoşluk) sağlamak (düzgün ve keskin mayhoşluk verir) ve kalite kaybına karşı korumak için kullanılır. Ayrıca, meşrubatlarda, çeşniler, lezzet vericiler, süt ürünleri örnekleri, katı ve sıvı yağlar, donmuş sütlü tatlılar, pudingler, et suları, et ürünleri ve atıştırmalık (çerez) gıdalarda kullanılabilir. Kuru toz karışımlarında asitliği düzenleyici olarak kullanılmaktadır. Uzun süreli ekşilik veren gıdalarda kullanılmaktadır. Meyve lezzetli şekerlerde asitliği düzenleyici olarak kullanılmaktadır.